مشاوره ازدواج
ارزیابی نیاز ها و مقایسه طرفین رابطه
ارزیابی نیاز ها چگونه صورت میگیرد ؟ حال که نیازهای اساسی را شناختیم و به اهمیت آن پی بردیم می‌توان با استفاده از روشی به ارزیابی نیاز ها و میزان هر یک از نیازها پی برد و تصمیمات مهم و مطلوبی را با توجه به آن گرفت. روشی که در اینجا برای ارزیابی نیاز ها به کار می‌بریم به این شکل است که ابتدا پنج نیاز اصلی را که ذکر کردیم یعنی ١- بقا ۲- عشق و احساس تعلق ۳- قدرت ۴- آزادی -۵ تفریح به ترتیب می نویسیم و برای هر کدام از آنها در جاتی را با توجه به مقدار و شدت این نیازها قرار می‌دهیم که به ترتیب از کم به قوی می‌باشد و در پنج مقياس ( از یک تا پنج) که (۱) نشان‌دهنده بسیار کم و (۵) بسیار زیاد می‌باشد درجه‌بندی می‌کنیم پس نمره (۳) نمره متوسط است و اگر آن نیاز کمی بالاتر از متوسط باشد (۴) و کمی پایین‌تر از متوسط (۲) می‌شود.
حفظ رابطه زناشویی رضایتمند از نگهداری و حفظ هر نوع رابطه دیگری مشکل‌تر است. بیش از نیمی از افرادی که ازدواج می‌کنند می‌توانند (با عناوین مختلف) رابطه خود را حفظ کنند، البته حفظ رابطه به معنای همیشگی رضایتمندی هر دو نفر نسبت به رابطه نیست. در بین زوج‌ها بسیارند زوج‌هایی که برای بهبود رابطه خود دست به راه‌های مختلفی می‌زنند به متخصصان مختلف مراجعه می‌کنند، توصیه‌های دوستانشان را انجام می‌دهند و یا حتی به نزد فالگیر می‌روند اما این راه‌ها نتیجه‌ای ندارد زیرا افراد به دنبال روشی برای تغییر دادن و اصلاح طرف مقابل هستند و به تغییر خود فکر نمی‌کنند به همین خاطر تلاش‌هایشان بی‌نتیجه می‌ماند. ما همواره اعتقاد داریم که تلاش برای تغییر دادن دیگری بی‌نتیجه است و ما فقط می‌توانیم خودمان را تغییر دهیم، پس با شناخت و آگاهی‌های پیش از ازدواج از جمله شناخت نیازهای اساسی یکدیگر و ارزیابی نیاز ها تا حد قابل توجهی می‌توان به میزان رضایت زناشویی و حفظ رابطه به شکلی مطلوب امیدوار بود.
در ارزیابی نیاز ها مثلا فردی جدی و خشک که اصلاً اهل ابراز عشق و علاقه نیست در نمره نیاز به عشق و احساس تعلق، احتمالاً نمره ۱ باید به خودش بدهد یا یک فرد بسیار رمانتیک که ابراز عشق و علاقه در او به وفور یافت می‌شود و جزء شخصیت غالب او است، در نیاز به عشق نمره ۵ خواهد گرفت. به همین ترتیب کسی که همواره می‌خواهد دیگران را تحت تأثیر قدرت خود قرار دهد و همیشه می‌خواهد کنترل اوضاع در دست او باشد یا به قولی ریاست‌طلب است، در نمره قدرت، به خودش شماره ۵ را می‌دهد و بالعکس کسی که چندان در پی قدرت‌نمایی نیست و ترجیح می‌دهد مسئولیت امور به دست دیگران باشد اما کمی هم به زیردستان علاقه به قدرت نشان می‌دهد ولی از ریاست دوری می‌کند در قدرت به خودش نمره ۲ می‌دهد یا مثال دیگر شخصی که علاقه دارد تنها به سفرهای فراوان برود و اهل ورزش و ساختن عضلات قوی می‌باشد و از تسلط بر دیگران لذت می‌برد نیاز به آزادی و قدرت در او بالا می‌باشد. زیرا این شخص نمی‌تواند در یک جا زندگی کردن و یکنواختی را تحمل کند و نه تنها سفر رفتن دارد پس نیاز به آزادی در او بالا است و از آنجا که به عضلات خود و تسلط قدرتش بر دیگران اهمیت می‌دهد پس نیاز قدرت هم در او بالا می‌باشد. با این توصیف نیازها در افراد مختلف متفاوت می‌باشد و مهم‌ترین مساله آن است که نمره‌گذاری در ارزیابی نیاز ها کاملاً صادقانه انجام بگیرد. در زیر جدول نمونه‌ای وجود دارد که با توجه به آن می‌توان، به ارزیابی نیاز ها پرداخت و به نیازهای خود و شخص مورد نظرتان نمره بدهید.
البته هر یک در جدولی جداگانه
در ارزیابی نیاز ها تصور کنید شما فردی هستید که به سلامتی خود بسیار حساس و اهل ورزش می‌باشید. و بسیار محتاطانه خرج می‌کنید و در مورد پس‌انداز نیز حساس هستید و کارهای خطرناک انجام نمی‌دهید. تمایل به امور جنسی در شما بالاست ولی زیاد رمانتیک یا اهل خرج کردن احساس نیستید و به امور عشقی و احساسی توجه چندانی ندارید. از آن دسته افرادی نیستید که طرف مقابل را همواره با کلمات، جملات، اشعار و کارهای عاشقانه سیراب کنید، بلکه اعتقاد دارید امور عاشقانه خوب است اما نه زیاد. همچنین از آنجا که فرزند اول خانواده بوده‌اید و همواره بر برادر و خواهر کوچک خود قدرت‌نمایی کرده و حس رهبری به وفور در شما یافت می‌شود، تمایل دارید همواره قدرت‌نمایی کنید و حرف، حرف شما باشد. به هیچ عنوان نمی‌توانید تسلط و قدرت‌نمایی دیگران را در زندگی خود تحمل کنید. زندگی یکنواخت برای شما کسل‌کننده است و دوست دارید همیشه در زندگی تنوع‌های خوب وجود داشته باشد. در یک جا ماندن با روحیه شما سازگار نیست و اگر چند دقیقه احساس کنید آزادی ندارید دیوانه می‌شوید. تا حدود زیادی اهل گردش و تفریح هستید و اجتماعی و خوش‌مشرب نمرات ارزیابی نیاز ها برای شما به این شکل خواهد بود.
پس نمره ارزیابی نیاز ها برای شما می‌شود – ۴۵۵۲۵
حالا فرض می‌کنیم شخصی را برای ازدواج در نظر دارید و قصد دارید به ارزیابی نیاز ها برای او بپردازید. او فردی است بسیار احساساتی و عاشق‌پیشه که ابراز احساس و عشق برای او حیاتی است، کارها و رفتار عاشقانه را بیش از امور دیگر می‌پسندد، اهل ورزش نیست، میل جنسی پایینی دارد و از اینکه حرفش مورد قبول واقع نشود عصبانی می‌شود ولی نه تا حدی که قصد ریاست و قدرت‌طلبی و تملک باشد. به تغذیه خود اهمیت چندانی نمی‌دهد و فقط طعم غذایی که می‌خورد را مد نظر دارد بدون توجه به ضررها و زیان‌های آن، از اینکه مدام در حال رفت و آمد و جابجایی باشد بیزار است و تمایل دارد بیشتر وقت خود را در خانه روی کاناپه باشد و استراحت کند. اهل تنها مسافرت نیست و ترجیح می‌دهد هر جا می‌خواهد برود با شما برود. نمرات ارزیابی نیاز ها ی چنین شخصی این گونه خواهد بود.
پس نمره ارزیابی نیاز ها برای این شخص به این شکل خواهد بود ۱۱۳۵۱ که از چپ به راست تفریح، آزادی، قدرت، عشق و تعلق خاطر و نیاز به بقا را نشان می‌دهد. حالا با توجه به اینکه نمرات هر دو نفر را داریم می‌توان ازدواج این دو شخص را پیش‌بینی کنیم.
همانطور که ملاحظه می‌کنید در نمرات ارزیابی نیاز ها تفاوت قابل توجهی وجود دارد اگر بین هر نیاز تا ۲ نمره تفاوت وجود داشته باشد یعنی اینکه زندگی رضایتمندی در انتظار افراد نخواهد بود و بهتر است از تصمیم خود برای زندگی مشترک صرف‌نظر کنند. این را در نظر داشته باشید که ما به افراد به ندرت نمره یک یا پنج می‌دهیم و در مثال های بالا آن خصوصیات جزو (خصوصیات ویژه و غالب) افراد بودند و بسیار واضح و روشن. افراد مورد نظر در مثال ما در هر ۵ مورد با یکدیگر اختلاف اساسی دارند و نمی‌توان به رضایتمندی زندگی زناشویی آنها امیدوار بود و به احتمال زیاد زندگی آنان با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.
در ابتدای آشنایی اغلب زوجین چون برای یکدیگر جذابیت جنسی دارند تصور می‌کنند که به راحتی می‌توانند یک زندگی شیرین و آرام را در کنار یکدیگر داشته باشد زیرا آنها به مساله نیازها توجه نکرده‌اند احتمالاً پس از مدت کوتاهی با ناامیدی قصر آرزوهایشان خراب خواهد شد زیرا شدت نیازهایشان را نادیده گرفته اند.
حال فرض کنید در دو شخص نیازها به این شکل باشد.
در ارزیابی نیاز ها به ترتیب از راست به چپ- نیاز به بقا، نیاز به عشق و تعلق خاطر، نیاز به قدرت، نیاز به آزادی، نیاز به تفریح مشاهده می‌شود که این دو شخص در سه مورد یکسان هستند در یک مورد تفاوت چندانی با هم ندارند ولی در نیاز به تفریح (با سه نمره تفاوت) اختلاف زیادی دارند. که در این شرایط امیدوارکننده است و می‌توانند در مورد تفریح با یکدیگر گفت‌وگو کنند تا مشکل برطرف شود. به این صورت که اگر هر دو همدیگر را دوست دارند و تمایل زندگی مشترک مطلوبی با هم دارند پس فرد y که نیاز به تفریح در او بالاتر است با فرد مقابل که نیاز به تفریح در او پایین است گفتگوی مطلوبی انجام می‌دهد و برای او توضیح می‌دهد که برای اینکه زندگی خوبی داشته باشند و او علاقه داشته باشد که به بهبود زندگی مشترکشان کمک کند بهتر است برای کم شدن این اختلاف تلاش و هر دو سعی کنند در این مورد به هم نزدیک‌تر شوند. البته فرد x باید متذکر شود که قصد ندارد فرد y را تحت فشار قرار دهد تا برخلاف میلش به تفریح و گشت و گذار بپردازند بلکه پیشنهاد می‌دهد در صورت تمایل او و داشتن نظر مثبت، می‌توانند تلاش کنند تا این فاصله کمتر شود، به این صورت که فرد y کمی از نمره‌اش در تفریح کاهش دهد و آن را به سه برساند و فرد x نیز برای بهبود زندگیشان تلاش کند تا نمره تفریحش را بالاتر بیاورد در واقع این مسئله به نوعی گذشت محسوب می‌شود که عشق و علاقه موجود بین این دو زوج می‌تواند انگیزه‌ای باشد تا هر دو روی این تفاوت کار کنند تا بتوانند در کنار هم به شکل مطلوبی زندگی کنند.
توجه داشته باشید که ما مطلقاً در پی تغییر دادن دیگری نیستیم بلکه با ارزیابی نیاز ها ، شناخت نیازهای یکدیگر توجه می‌کنیم و در پی تلاش برای زندگی، با آگاهی دادن طرف مقابل به او پیشنهاد می‌دهیم که برای نزدیک تفاوتمان، به میزان مورد نیاز لازم است کوشش کرد که این کوشش باید بر پایه عشق و علاقه طرفین به یکدیگر باشد.
پس هیچگونه فشاری به شخص مقابل برای تغییر وارد نمی‌شود همه چیز به اختیار و اراده و تصمیم خود شخص خواهد بود، همچنین این مورد را هم در نظر داشته باشید که تفاوت در نیازها اگر در یک مورد باشد می‌توان تا حدودی پیش‌بینی رضایتمند بودن زندگی زناشویی را داشت اما اگر در بیش از یک مورد نیازهای دو طرف ناسازگار باشند نمی‌توان همچنین انتظاری را داشت. همچنین این جمله به این معنا است که ما هرگز قصد تلافی کردن یا معامله کردن نیازهای یکدیگر را نداریم. مثلاً این نادرست است که شخص به همسر خود بگوید من نیاز به تفریح تو را برآورده می‌کنم پس تو هم در عوض نیاز به آزادی مرا تأمین کن! اما هرگز چنین پیشنهادی نمی‌دهیم. موضوع مورد نظر ما بر پایه سازگاری نیازها بر مبنای عشق و علاقه طرفین به یکدیگر است. مثلاً فردی که پس از ارزیابی نیاز ها ، نیاز به قدرت بالایی دارد و تمایل دارد حتی بر همه مردم تملک و تسلط داشته باشد اگر با فردی که او هم چنین نیازی دارد و نمی‌تواند تحت مالکیت دیگری بودن را تحمل کند قصد ازدواج داشته باشد بهتر است از همان ابتدای کار از تصمیم خود منصرف شوند مگر اینکه عشق بتواند نیروی قدرت را خنثی کند.
پس در موارد مشابه نیاز به عشق را در مورد هر دو نفر باید به دقت بررسی کرد عشق حتی می‌تواند به دو نفر را که نیاز به قدرت بالایی در آنها وجود دارد، در کنار هم نگه دارد به شرط آنکه نیاز به عشق در هر دو بالا بوده و مهم‌تر اینکه هدف مشترک داشته باشند. اگر هدفشان مشترک باشد هر دو می‌توانند قدرت مضاعفی برای یکدیگر باشند اما چنانچه هدفشان یکسان نباشد و میزان عشق هم در دو طرف یکسان نباشد این رابطه پایان خوشی نخواهد داشت.
پس ما پس از ارزیابی نیاز ها ،در رابطه‌مان نه معامله می‌کنیم و نه فشاری برای تغییر طرف مقابل وارد می‌کنیم. در ارزیابی نیاز ها باید میزان سازگاری در نیاز به بقا را به دقت مورد توجه قرار دهید ( به خصوص در مسائل مالی زیرا افرادی که در خرج کردن امساک دارند به سختی با افراد ولخرج می‌توانند کنار بیابند که البته در اکثر مواقع سازگاری در این مورد ایجاد نمی‌شود. همچنین نیاز به آزادی بسیار مهم است. شخصی که با ازدواج احساس محدودیت می‌کند و نمی‌تواند از آزادی‌های خود کم کند باید با شخص مورد نظر در این مورد صحبت و گفتگو کند. زوج‌هایی که عاشق یکدیگر باشند با گفتگو می‌توانند این مساله را به خوبی حل کنند.
